Misterium Maryjne

Misterium Maryjne

Reżyseria:

Muzyka: Leszek Orlewicz

1980

(bibuła czerwiec 2005)

Wolne słowo w Polsce 1976-1989

Trzeci zeszyt "Bibuły" poświęcić chcemy kulturze niezależnej w latach 1976-89. To tylko 13 lat, ale aż trzy różne okresy.

Lata 1976-80, to początki niezależnego ruchu wydawniczego. Pierwsze wielkie wydawnictwa publikujące zakazaną literaturę i pierwsze znaczące pisma literackie jak "Zapis" czy "Puls".

Pierwsze prywatne salony dyskusyjne, gdzie prezentowano literature, poezję, niezależny kabaret czy poezję śpiewaną. Pierwsi odważni, jak Jan Krzysztof Kelus, którzy nagrywali swoje utworyna kasety i sprzedawali je poza "państwowym monopolem rozrywki".

Okres między sierpniem 1980 a grudniem 1981, to czas rozkwitu przeróżnych inicjatyw kulturalnych.

Pojawia się wówczas kolejne medium, radio niezależne. Zaczynają powstawać instytucje, jak Komitet Porozumiewawczy Stowarzyszeń Twórczych i Naukowych, czy związane z Regionem Mazowsze "Solidarności" Koło Autorów Form Literackich (KAFeL). I wreszcie stan wojenny, nieformalnie trwający do czerwca 1989r. Teraz mecenasem, obok i w zastępstwie zepchniętej do podziemia "Solidarności", stal się Kościół. To w kościelnych i przykościelnych salach skupiała się większość niezależnych działań artystycznych tego czasu. Warszawskie Muzeum Archidiecezjalne, wrocławska Galeria Na Ostrowie, kościół w Mistrzejowicach, katowicki Gołąb przy Seminarium Duchownym, Nawa św. Krzysztofa w Łodzi, kościół Św. Jacka w Gdańsku, warszawski kościół św. Stanisława Kostki na Żoliborzu, Duszpasterstwo Środowisk Twórczych na Przyrynku, to tylko niektóre z tych miejsc, które stanowiły azyl dla zepchniętych do podziemia twórców.

Nie były to jedyne miejsca, gdzie zetknąć można się było z niezależną sztuką. Teatry domowe występowały często w prywatnych mieszkaniach. Działaly salony artystyczne i dyskusyjne, wreszcie galerie w mieszkaniach artystów, jak galeria u Jana Rylkego, czy galeria Waldemara Petryka w Warszawie. Wychodziły dziesiątki, jeśli nie setki tytułów książek literackich, ukazywało się kilkadziesiąt pism o profilu kulturalnym. Wreszcie - rozszerzeniu uległa wydawnicza działalność fonograficzna, prowadzona przez wielu wydawców, w tym przez największych, jak NOWA czy CDN. Pojawiło się też kolejne medium - niezależny film,a także niezależne wypożyczalnie kaset video i pokazy filmowe.

Jedynym działaniem, by tak powiedzieć "in minus", był bojkot aktorski radia i telewizji. Odmowa występóww mediach i spektaklach jednoznacznie kojarzonych z opowiedzeniem się po stronie władz. Choć nie dawał przeżyć estetycznych, niósł ze sobą inne, może ważniejsze wartości, a także koszty dla tych, którzy odważyli się powiedzieć "nie".

Jan Strąkowski

Ostatnia zmiana:
kjaskulka @ sgsp edu pl
2007-01-30